W ostatnich latach coraz więcej osób decyduje się na eliminację glutenu i laktozy ze swojej diety. Popularność diet bezglutenowych i bezlaktozowych rośnie, ale czy rzeczywiście każdy powinien rezygnować z tych składników? Okazuje się, że wiele osób nie jest nawet świadomych, czym są te dwa elementy i w jaki sposób wpływają na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Niestety nasze decyzje żywieniowe są najczęściej kierowane presją społeczeństwa, a nie tym, co faktycznie jest dla nas dobre. Przyjrzyjmy się zatem bliżej kwestii diety bezglutenowej i bezlaktozowej.
Czym jest gluten i czym jest laktoza?
Gluten i laktoza to dwa składniki diety, które występują w wielu produktach żywnościowych. Gluten to mieszanina białek, głównie gliadyny i gluteniny, występujących w ziarnach zbóż, takich jak pszenica, żyto czy jęczmień. Składnik ten znajdziemy zatem w pieczywie, makaronach oraz niektórych kaszach. Gluten sprawia, że wyroby zyskują elastyczne i sprężyste ciasto. Najłatwiej zauważyć to na przykładzie pieczywa — kto z nas nie lubi świeżych bułek czy chleba, który jest puszysty i miękki? Niestety jednak gluten to często nietolerowany składnik pokarmowy wywołujący niepożądane reakcje organizmu. W podobny sposób może działać laktoza. Nierzadko określa się ją jako cukier mleczny, gdyż jest zbudowana z cząsteczki galaktozy i glukozy. Naturalnie występuje w mleku i pozostałych produktach nabiałowych. Oprócz tego laktoza jest często wykorzystywana w środkach farmaceutycznych — pełni funkcję substancji pomocniczej, dzięki której uzyskuje się odpowiednie stężenie preparatu. W procesie jej trawienia kluczową rolę odgrywa enzym laktaza, rozkładając składnik na prostsze cukry. Nietolerancja laktozy wynika z niedoboru tego enzymu i objawia się dolegliwościami trawiennymi.
Kiedy należy unikać glutenu?
Gluten dla większości ludzi jest całkowicie bezpieczny, jednak istnieją wyjątki, w których składnik ten prowadzi nawet do poważnych problemów zdrowotnych. Wówczas konieczne staje się stosowanie diety bezglutenowej. Najważniejszym wskazaniem do jej wprowadzenia jest celiakia — choroba autoimmunologiczna, w której gluten powoduje uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego. Osoby z tego rodzaju przypadłością zmagają się ze sporym dyskomfortem po spożyciu choćby niewielkiej ilości glutenu. Mogą doświadczać bólu brzucha, biegunek, utraty masy ciała czy niedoborów składników odżywczych ze względu na problemy gastrologiczne. Pacjenci z nadwrażliwością na gluten również powinni wyeliminować zawierające go produkty. W tym przypadku objawy mogą być podobne do celiakii, lecz na szczęście nie prowadzą do uszkodzenia jelit. Przy tej przypadłości odczuwa się raczej zmęczenie czy wzdęcia. Grupą podatną na ryzyko są też alergie na konkretne zboża, np. pszenicę. Spożycie glutenu może wówczas skutkować wysypką, dusznościami oraz problemami żołądkowymi.
Kiedy należy unikać produktów z laktozą?
Nietolerancja laktozy to najbardziej powszechne zaburzenie wykluczające pacjenta z konsumpcji produktów nabiałowych. Wynika ono z niedoboru enzymu laktazy, który odpowiada za trawienie cukru mlecznego. Niestrawiona laktoza trafia wtedy do jelit, skutkując wzdęciami, bólem brzucha i ogólnym dyskomfortem trawiennym. Jednakże nietolerancja laktozy może mieć różne nasilenie. Niektórzy są zmuszeni go całkowicie wykluczyć, podczas gdy inni nawet nie wiedzą, że posiadają tego rodzaju nietolerancję pokarmową. Oprócz tego laktozy powinny unikać osoby o alergii na białko mleka krowiego. W odróżnieniu od nietolerancji alergia to reakcja układu odpornościowego, która może prowadzić do wysypki, problemów z oddychaniem, a nawet wstrząsu anafilaktycznego. Jest to poważniejszy przypadek wymagający eliminacji nawet produktów oznaczonych jako bezlaktozowe.
Do pełni zdrowia niezbędny jest również wygodny materac. Dlaczego? Ponieważ odpowiada za jakość nocnego snu, który z kolei warunkuje prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Warto odwiedzić jeden z salonów w Wałbrzych, aby dobrać dla siebie idealny materac do wypoczynku.
Dieta bez laktozy i glutenu — czy ma sens?
Jadłospis wykluczający produkty zawierające gluten i laktozę jest zalecany w przypadku konkretnych dolegliwości zdrowotnych. Ma sens, jeżeli zmagamy się przykładowo z celiakią czy nietolerancjami pokarmowymi. Wówczas zapewnia szybko zauważalną poprawę zdrowia i zapobiega wcześniejszym dolegliwościom trawiennym lub skórnym. Skutkuje ustąpieniem objawów, dzięki czemu pacjent cieszy się też lepszym samopoczuciem psychicznym. Warto natomiast wiedzieć, że stosowanie diety eliminacyjnej bez konkretnego powodu nie przynosi korzyści zdrowotnych. U osób zdrowych może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, takich jak wapń, błonnik czy witaminy z grupy B. Dodatkowo produkty bezglutenowe i bezlaktozowe bywają droższe i bardziej przetworzone. Spora część społeczeństwa nie posiada większej wiedzy na temat komponowania diety, dlatego w ten sposób może wyrządzić sobie więcej krzywdy niż pożytku.
Co spożywać na diecie bez glutenu i laktozy?
Dieta bez glutenu i laktozy może wydawać się wyzwaniem, ale istnieje wiele produktów, które można bezpiecznie spożywać, nie rezygnując przy tym ze smacznych i wartościowych posiłków. Podstawą jadłospisu powinny być w obu przypadkach owoce oraz warzywa. Jeżeli nie możemy sięgać po produkty nabiałowe, cennym źródłem białka są rośliny strączkowe, takie jak fasola, ciecierzyca czy soczewica. W diecie nie powinno też zabraknąć mięsa, zwłaszcza drobiowego, jaj oraz ryb. Z kolei alternatywą dla mleka krowiego są napoje roślinne: owsiane, sojowe, kokosowe czy ryżowe. Najlepszy wybór stanowią te wzbogacone w wapń. Natomiast przy nietolerancji na gluten popularne produkty zbożowe można zastąpić ryżem, kukurydzą, gryką i amarantusem. Należy jednak uważać na artykuł przetworzone, które nierzadko zawierają ukryty gluten. Ważne jest zatem czytanie etykiet i wybieranie odpowiednio oznaczonych produktów. W sklepach coraz częściej można spotkać specjalnie wydzielone alejki z żywnością bezglutenową czy nabiałem niezawierającym laktozy. Dzięki odpowiedniemu planowaniu dieta bez tych składników może być zdrowa, różnorodna i smaczna.
Eliminacja glutenu i laktozy ma sens dla pacjentów z określonymi schorzeniami lub nietolerancjami. Dla zdrowych osób bez wyraźnych objawów nie ma naukowych dowodów na korzyści płynące z takiej diety. Warto podejmować świadome decyzje oparte na własnych potrzebach zdrowotnych, a nie tym, co aktualnie cieszy się popularnością. Codzienny jadłospis powinien być zbilansowany i bogaty w odpowiednie składniki odżywcze.
Przeczytaj także: Sennik: woda i powódź — co oznacza sen o powodzi?
